Logopedia dla Praktyków, czyli jakość, efektywność i terapia oparta na dowodach 

Nienormatywna wymowa, podobnie jak dysfunkcje oddychania czy połykania, często wiąże się z nieprawidłową budową narządów mowy. To dlatego, że z jednej strony struktura warunkuje funkcję, a z drugiej – nieprawidłowo przebiegająca funkcja może modyfikować rozwój anatomiczny narządu żucia, także artykulacji. Terminu „czynności prymarne” używa się w logopedii po to, by opisać właśnie takie zależności. Stoi za nim koncepcja zakładająca związki pomiędzy niewerbalnymi aktywnościami przestrzeni orofacjalnej a mową. Wykazanie tych zależności to wynik połączenia wiedzy z zakresu ortodoncji, neurologii, pediatrii, laryngologii i logopedii oraz przeprowadzonych badań, również logopedycznych.

Czynności prymarne to system powiązanych niewerbalnych aktywności odbywających się w zespole ustno-twarzowo-gardłowym, które wpływają na rozwój sprawności artykulacyjnej na każdym etapie rozwoju człowieka.

W kolejnych rozdziałach monografii są prezentowane obszary interdyscyplinarnej wiedzy – od charakterystyki anatomii i fizjologii aparatu mowy po wskazanie związków między rozwojem artykulacji (lub jej zaburzeniami) a kształtowaniem odruchów w najwcześniejszym okresie życia, właściwą postawą, a także prawidłowym oddychaniem i spożywaniem pokarmów. […] Logopedzi dostają kompendium wiedzy, która pozwoli diagnozować dziecko od okresu prenatalnego po okres dorastania, szczególnie w zakresie zaburzeń rozwoju anatomii i funkcjonowania obszarów ze sfery orofacjalnej, oraz ułatwi postępowanie logopedyczne w ich normowaniu.

Z recenzji dr hab. Aliny Maciejewskiej, prof. UwS

W swoim zwięzłym poradniku Temple Grandin omawia istotne kwestie dotyczące nauki w szkole, z którymi każdego dnia mierzą się dzieci z ASD oraz ich rodzice i nauczyciele. Autorka, znana propagatorka wiedzy o autyzmie, wskazuje, co jej zdaniem stanowi wyzwanie w obszarze edukacji.

Najważniejsze z omawianych zagadnień to:

• uczenie osób z autyzmem myślenia różnego typu
• znaczenie wczesnej interwencji w kontekście szkolnym
• rozwijanie talentów u uczniów w spektrum autyzmu
• sposoby motywowania osoby z ASD
• stawianie wysokich wymagań uczniom w spektrum.

Autorka wskazuje, co należy robić i czego należy unikać. Proponuje również praktyczne strategie oraz rozwiązania gotowe do zastosowania od razu. Wszystkie te porady opiera na własnym doświadczeniu jako osoby z autyzmem oraz na obszernych badaniach. Uważa, że edukacja dzieci z ASD powinna być skupiona wokół – zazwyczaj pomijanych – mocnych stron tych osób, tak aby uczniowie w spektrum mogli zaznaczyć swój wyjątkowy wkład w otaczającą ich rzeczywistość.
 

„Moc relacji” to gra planszowa opracowana przede wszystkim dla uczniów z trudnościami w nabywaniu kompetencji społeczno-emocjonalnych. Doskonale sprawdzi się w pracy specjalistów prowadzących zajęcia z dziećmi w wieku szkolnym: trenerów TUS, wychowawców, pedagogów i psychologów szkolnych. Może być także świetną pomocą dla rodziców szukających wartościowych sposobów spędzania wolnego czasu z dziećmi.

Gracze kolejno rzucają kostką i poruszają się pionkami po planszy podzielonej na 4 obszary symbolizujące różne przestrzenie społeczne: dom, szkołę, sklep i inne miejsca publiczne. Po drodze trafiają na określone pola specjalne i wykonują różne akcje, np. losują karty z określonej kategorii, a następnie odpowiadają na pytania o odczuwane emocje czy sposoby zachowania w różnych sytuacjach. W ten sposób przy okazji dobrej zabawy gracze trenują różne kompetencje społeczne. Uczą się między innymi:

• inicjowania rozmowy
• zadawania pytań
• proszenia o pomoc
• rozwiązywania konfliktów w sposób akceptowalny społecznie
• odczytywania intencji i przyjmowania perspektywy innych osób
• rozpoznawania i nazywania emocji, a także swoich mocnych i słabszych stron
• wyrażania własnego zdania i szanowania przy tym granic innych osób.

Gra przeznaczona jest dla 2–5 osób. 

W skład zestawu wchodzą:

• duża plansza do gry podzielona na 4 obszary: W DOMU, W SZKOLE, W SKLEPIE, RÓŻNE
• 160 kart z pytaniami i poleceniami (40 z każdej kategorii)
• 5 pionków
• kostka do gry
• zeszyt z opisem gry i omówieniem trudności, z jakimi mierzą się uczniowie w różnych relacjach społecznych.

„Dobra robota!” to zestaw trzech części kart pracy przeznaczonych dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – z niepełnosprawnością intelektualną, niepełnosprawnością sprzężoną oraz innymi deficytami rozwojowymi. Materiały doskonale sprawdzą się na zajęciach rewalidacyjnych w szkołach masowych, specjalnych, klasach integracyjnych czy gabinetach terapeutycznych.

Poszczególne części „Dobrej roboty!” są zróżnicowane pod względem trudności. „Poziom A” zawiera zadania o najniższym stopniu trudności. Polegają one na przykład na:

• łączeniu w pary kilku obrazków
• wskazywaniu różnic między ilustracjami
• pokonywaniu prostych labiryntów
• pisaniu po śladzie
• dopasowywaniu etykiet do zdjęć
• rozwiązywaniu prostych kodowanek
• liczeniu w zakresie 10.

Ćwiczenia rozwijają umiejętności z zakresu edukacji polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, a ich treść jest zgodna z podstawą programową dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. Zadania umieszczone w publikacji ćwiczą uwagę i pamięć, doskonalą percepcję wzrokową i słuchową, usprawniają grafomotorykę, a także trenują myślenie przyczynowo-skutkowe.

Sposób opracowania kart z pewnością sprawi, że uczeń będzie miał możliwość samodzielnie rozwiązać zadania, odnieść sukces i poczuć, że wykonał naprawdę dobrą robotę!
 

„Dobra robota!” to zestaw trzech części kart pracy przeznaczonych dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – z niepełnosprawnością intelektualną, niepełnosprawnością sprzężoną oraz innymi deficytami rozwojowymi. Materiały doskonale sprawdzą się na zajęciach rewalidacyjnych w szkołach masowych, specjalnych, klasach integracyjnych czy gabinetach terapeutycznych.

Poszczególne części „Dobrej roboty!” są zróżnicowane pod względem trudności. „Poziom B” zawiera zadania o średnim stopniu trudności. Polegają one na przykład na:

• łączeniu w pary większej liczby obrazków
• pokonywaniu trudniejszych labiryntów
• pisaniu po śladzie i samodzielnie
• kategoryzowaniu elementów
• liczeniu i wykonywaniu działań w zakresie 20.

Ćwiczenia te rozwijają umiejętności z zakresu edukacji polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, a ich treść jest zgodna z podstawą programową dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. Zadania umieszczone w publikacji ćwiczą uwagę i pamięć, doskonalą percepcję wzrokową i słuchową, usprawniają grafomotorykę, a także trenują myślenie przyczynowo-skutkowe.

Sposób opracowania kart z pewnością sprawi, że uczeń będzie miał możliwość samodzielnie rozwiązać zadania, odnieść sukces i poczuć, że wykonał naprawdę dobrą robotę!

„Dobra robota!” to zestaw trzech części kart pracy przeznaczonych dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – z niepełnosprawnością intelektualną, niepełnosprawnością sprzężoną oraz innymi deficytami rozwojowymi. Materiały doskonale sprawdzą się na zajęciach rewalidacyjnych w szkołach masowych, specjalnych, klasach integracyjnych czy gabinetach terapeutycznych.

Poszczególne części „Dobrej roboty!” są zróżnicowane pod względem trudności. „Poziom C” zawiera zadania o najwyższym stopniu trudności. Polegają one na przykład na:

• wyszukiwaniu licznych szczegółów na obrazkach
• odtwarzaniu trudniejszych wzorów
• rozwiązywaniu bardziej skomplikowanych kodowanek
• pisaniu według wzoru i samodzielnie
• liczeniu i wykonywaniu działań w zakresie 20
• liczenie dziesiątkami w zakresie 50.

Ćwiczenia rozwijają umiejętności z zakresu edukacji polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, a ich treść jest zgodna z podstawą programową dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. Zadania umieszczone w publikacji ćwiczą uwagę i pamięć, doskonalą percepcję wzrokową i słuchową, usprawniają grafomotorykę, a także trenują myślenie przyczynowo-skutkowe.

Sposób opracowania kart z pewnością sprawi, że uczeń będzie miał możliwość samodzielnie rozwiązać zadania, odnieść sukces i poczuć, że wykonał naprawdę dobrą robotę!
 

Publikacja została stworzona z myślą o uczniach klas młodszych, zwłaszcza tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (np. z trud¬nościami z liczeniem, takimi jak dyskalkulia) oraz z niepełnospraw¬nością intelektualną. Opracowanie może być pomocne zarówno w domu podczas ćwiczeń, jak i w szkole na zajęciach wyrównaw¬czych, korekcyjno-kompensacyjnych czy rewalidacyjnych. 

Materiał edukacyjny obejmuje liczenie w zakresie liczbowym do 100 z uwzględnieniem struktury liczby dwucyfrowej, pojęcia jedno¬ści, dziesiątki oraz miejsca liczby w ciągu liczbowym. Ćwiczenia są dobrane w taki sposób, aby stopniowo przechodzić od konkretów do myślenia abstrakcyjnego oraz stosowania wiedzy w praktyce.

Zestaw fiszek może stanowić uzupełnienie własnych scenariuszy zajęć do rewalidacji uczniów klas 4–8 szkoły podstawowej ogólnodostępnej. Publikację można traktować jako urozmaicenie lekcji, jeśli mamy kilka minut niezagospodarowanego czasu, bądź gdy temat, który chcemy poruszyć, koresponduje z jednym z obszarów opracowanych w niniejszej publikacji.

Wszystkie karty zostały podzielone na 10 obszarów tematycznych: Szkoła, Czas wolny, Rówieśnicy, Moje zdrowie, Relacje – stawianie granic, Rodzina i dom, Trudności, Plany i marzenia, Mocne i słabe strony, Planowanie czasu.
 

Prezentowane karty pracy mają służyć doskonaleniu percepcji wzrokowej, czyli umiejętności rozumienia i interpretowania informacji odbieranych z otoczenia za pomocą wzroku. Większość ćwiczeń przeznaczona jest dla starszych uczniów (klasy IV–VIII szkoły podstawowej i szkoła ponadpodstawowa), jednak możliwość wykonywania tylko wybranych poziomów zadań pozwala wykorzystać je również w pracy z uczniami młodszymi.

Podtytuł niniejszej części brzmi Ćwiczenia doskonalące koordynację wzrokowo-ruchową. Ręka i oko. Zaburzenia w zakresie koordynacji wzrokowo-ruchowej mogą manifestować się w różnych aspektach, takich jak samoobsługa, zabawy grupowe, ćwiczenia ruchowe czy prace plastyczne. Dysfunkcje te wpływają znacząco na proces nauki, szczególnie podczas pisania, czytania lub wykonywania zadań związanych z manipulacją przedmiotami. Zapewnienie prawidłowego rozwoju koordynacji wzrokowo-ruchowej stanowi kluczowy element wszechstronnego rozwoju psychomotorycznego.

W niniejszej publikacji proponujemy następujące grupy ćwiczeń doskonalących koordynację wzrokowo-ruchową:

• łączenie punktów według przedstawionego wzoru
• rysowanie drogi wyjścia z labiryntu
• rysowanie linii poprzez łączenie punktów.

Prezentowane karty pracy mają służyć doskonaleniu percepcji wzrokowej, czyli umiejętności rozumienia i interpretowania informacji odbieranych z otoczenia za pomocą wzroku. Większość ćwiczeń przeznaczona jest dla starszych uczniów (klasy IV–VIII szkoły podstawowej i szkoła ponadpodstawowa), jednak możliwość wykonywania tylko wybranych poziomów zadań pozwala wykorzystać je również w pracy z uczniami młodszymi.

Podtytuł niniejszej części brzmi Ćwiczenia doskonalące stałość spostrzegania. Kształt – położenie – wielkość. Zaburzenia w stałości spostrzegania mogą generować problemy z rozpoznawaniem liter i cyfr pisanych różnymi czcionkami lub w różnych orientacjach, z identyfikowaniem słów w rozmaitych kontekstach, z rozróżnianiem i klasyfikacją przedmiotów, a także z koncentracją i uwagą, gdyż ciągłe dostosowywanie się do zmieniających się wrażeń sensorycznych może powodować zmęczenie i trudności ze skupieniem się na zadaniach.

W niniejszej publikacji proponujemy następujące grupy ćwiczeń doskonalących stałość spostrzegania:

• odnajdywanie cieni prezentowanych obrazków
• odnajdywanie takich samych kształtów
• odnajdywanie właściwego, powiększonego fragmentu obrazka.

Prezentowane karty pracy mają służyć doskonaleniu percepcji wzrokowej, czyli umiejętności rozumienia i interpretowania informacji odbieranych z otoczenia za pomocą wzroku. Większość ćwiczeń przeznaczona jest dla starszych uczniów (klasy IV–VIII szkoły podstawowej i szkoła ponadpodstawowa), jednak możliwość wykonywania tylko wybranych poziomów zadań pozwala wykorzystać je również w pracy z uczniami młodszymi.

Podtytuł niniejszej części brzmi Ćwiczenia doskonalące spostrzeganie figury i tła. Obiekt i otoczenie. Osoby ze słabo rozwiniętą zdolnością rozróżniania figury i tła mogą doświadczać różnych trudności, takich jak problemy ze skupieniem uwagi, doskonaleniem umiejętności manualnych czy orientacją w przestrzeni, a także z rozpoznawaniem liter i wyrazów jako odrębnych jednostek, co może prowadzić do błędów w czytaniu, pisaniu oraz interpretacji tekstu. Dodatkowo mogą mieć trudności z odnalezieniem właściwego miejsca na stronie książki lub zeszytu, wyodrębnieniem szczegółów koniecznych do rozwiązania zadania oraz z rozumieniem złożonych obrazów, takich jak mapy, schematy czy grafiki.

W niniejszej publikacji proponujemy następujące grupy ćwiczeń doskonalących umiejętność spostrzegania figury i tła:

• odtwarzanie wzorów odwrotnych do prezentowanych
• wyodrębnianie przecinających się linii
• odnajdywanie w zbiorze wskazanej figury.

Prezentowane karty pracy mają służyć doskonaleniu umiejętności czytania i pisania przez uczniów zarówno podczas zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, jak i w trakcie regularnych zajęć lekcyjnych. Zawierają liczne zadania językowe, w tym ortograficzne i gramatyczne. Szereg kart ma na celu kształtowanie u uczniów umiejętności czytania ze zrozumieniem.

Materiały są realizacją podstawy programowej edukacji polonistycznej wczesnoszkolnego poziomu nauczania (klasy I–III). Zawierają również ćwiczenia związane z edukacją społeczną, przyrodniczą, techniczną i informatyczną. 

Każda karta pracy występuje w 5 wariantach. Liczba ta wynika z tego, że grupa podczas zajęć korekcyjno-kompensacyjnych może liczyć maksymalnie 5 uczniów. W związku z tym wszyscy uczestnicy zajęć będą mogli pracować na indywidualnych kartach – takich samych pod względem formy, ale treściowo odmiennych. Stwarza to szereg dodatkowych możliwości, takich jak dobór karty pod względem stopnia trudności czy powtórzenie przez ucznia konkretnego ćwiczenia na innej treściowo karcie. Ma to również zastosowanie podczas wykorzystywania kart w trakcie regularnych zajęć lekcyjnych.

W tę część wplecione zostały zagadnienia dotyczące między innymi:

• praw i obowiązków obywatelskich
• patriotyzmu
• znaczenia symboli narodowych i ich genezy
• wybranych postaci wielkich Polaków
• geografii Polski
• popularnych gatunków roślin i zwierząt
• ekosystemów
• ochrony przyrody i parków narodowych
• zasad bezpiecznego poruszania się w ruchu drogowym.